معیار تمایز مفاهیم اخلاقی از غیر اخلاقی

نویسندگان

سید موسی صدر

چکیده

معیار تفکیک کاربردهای اخلاقی مفاهیم خوب و بد و باید و نباید از کاربردهای غیر اخلاقی آن مورد بررسی قرار گرفته است. معیار تمایز و تشخیص مفاهیم اخلاقی نسبت به اقسام آن متفاوت است. نویسنده در آغاز، تقسیم رایج مفاهیم اخلاقی به دو قسم ارزشی و الزامی را مطرح نموده و سپس در رابطه با معیار تمایز آنها از مفاهیم غیر اخلاقی سه احتمال را نام برده است 1- تفاوت به لحاظ نهادگزاره ها، 2- تفاوت به لحاظ طبیعت مفاهیم و 3- تفاوت به لحاظ هر دو جهت. در ادامه به نظریات موجود در محدوده هر یک از احتمالات پرداخته و سه نظریه در رابطه احتمال نخست و چهار نظریه راجع به احتمال دوم با عناوینی چون شهودگرایی، عقل گرایی، تقریر، امر الهی و تجربه گرایی مطرح نموده است و با نقد هر یک به این نتیجه رسیده است که هیچ یک از این نظریات جامع و مانع نیست. سپس دو نظریه توصیه گرا و احساس گرا را بررسی و نقد کرده است و در نهایت به این نکته اشاره می کند که ماهیت مفاهیم ارزشی و مفاهیم الزامی اخلاقی ویژگی های خاصی دارد و در مقام تشخیص علاوه بر این ویژگی ها نهادگزاره ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد. بخش دیگر مقاله به مسأله غیبت و ذهنیت مفاهیم اخلاقی پرداخته و باارائه سه تعریف از غیبت و ذهنیت بر این باور است که مفاهیم ارزشی به یک اعتبار طبق همه تعریف ها عینی است و به اعتبار دیگر طبق برخی از آنها و امّا مفاهیم الزامی همه اعتباری و ذهنی است امّا این امر، اخلاق را از دائره داوری عقل بیرون نمی برد. در پایان به تعداد مفاهیم اخلاقی پرداخته و دیدگاه رایج را زیر سؤال می برد و تقسیم جدیدی ارائه می کند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

مفاهیم اخلاقی معیار از منظر قرآن کریم

نظام‌های اخلاقی طبقه‌بندی‌های گوناگون از مفاهیم اخلاقی دارند. پرسش این جستار آن است که قرآن کریم چه طبقه‌بندی از مفاهیم اخلاقی را مطرح می‌کند؟ در این نوشتار دو اصل بنیادین مطرح شده است که دیگر مفاهیم اخلاقی به آن بازگشت داده می‌شوند. نخست اصل عدالت است که بسامدی بس متکثر و متنوع در قرآن کریم دارد و از آن تفسیرهای گوناگون شده است. اما به نظر می‌رسد که عدالت در منطق دینی، به‌معنای آن است که آنچه ...

متن کامل

مفاهیم اخلاقی معیار از منظر قرآن کریم

نظام های اخلاقی طبقه بندی های گوناگون از مفاهیم اخلاقی دارند. پرسش این جستار آن است که قرآن کریم چه طبقه بندی از مفاهیم اخلاقی را مطرح می کند؟ در این نوشتار دو اصل بنیادین مطرح شده است که دیگر مفاهیم اخلاقی به آن بازگشت داده می شوند. نخست اصل عدالت است که بسامدی بس متکثر و متنوع در قرآن کریم دارد و از آن تفسیرهای گوناگون شده است. اما به نظر می رسد که عدالت در منطق دینی، به معنای آن است که آنچه ...

متن کامل

سنجش مفاهیم اخلاقی

موضوع این مقاله سنجش مفاهیم اخلاقی است. هدف آن بررسی روش علمی و عملی برای اندازه‌گیری مفاهیم و ارزش‌های اخلاقی است و با روش تحلیل مقایسه‌ای و اقتباس از رویکرد روان‌شناسی ـ روان‌پزشکی، پژوهش خود را پی می‌گیرد. محورهای تاریخچه، امکان و ضرورت سنجش مفاهیم اخلاقی، جدول نشانگان، طبقه‌بندی، مقیاس‌سازی و عرضهٔ نمونه‌های عملی در این جستار مطرح شده است. برخی از یافته‌های آن بدین قرارند: اندازه‌گیری و سنجش...

متن کامل

نقش مهندسی مفاهیم اخلاقی در کشف نظام اخلاقی اسلام

بسیاری از آثاری که در حوزه اخلاق اسلامی نگاشته شده است ناظر به ارائه نظام اخلاقی نیست؛ برخی درصدد تبیین نظام اخلاقی اسلام برآمده و با همین عنوان آثاری نیز ارائه داده­اند اما آنچه در عمل مشاهده می‌شود بیان کلیاتی مرتبط با نظام اخلاقی است و اثری از جزئیات و تفاصیل روابط درونی اضلاع یک نظام که لازمه قطعی آن می‌باشد به چشم نمی­خورد. گرچه عده‌ای سعی کرده‌اند با بیان مؤلفه­های نظام اخلاقی اسلام به حل...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای قرآنی

جلد ۴، شماره ۱۳-۱۴، صفحات ۱۰-۳۳

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023